Podstawowe informacje

Zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi to instytucja prawa autorskiego umożliwiająca pełną ochronę, zabezpieczenie i realizację autorskich praw majątkowych poszczególnych grup uprawnionych. Nie wypiera ona prywatnego, rynkowego obrotu prawami autorskimi, nie niweluje uprawnień poszczególnych uprawnionych w wymiarze ochronnym, lecz obrót ten i ochronę uzupełnia i wzmacnia.
Organizacje zbiorowego zarządzania

W celu sprawowania zbiorowego zarządzania prawami autorskimi funkcjonują wyspecjalizowane w tym celu podmioty nazywane przez ustawę organizacjami zbiorowego zarządzania. Inicjatywa powoływania organizacji zbiorowego zarządzania należy do samych zainteresowanych uprawnionych. Organizacją zbiorowego zarządzania może bowiem być jedynie stowarzyszenie zrzeszające podmioty uprawnione z tytułu autorskich praw majątkowych. Rozpoczęcie jednakże działalności przez organizację zbiorowego zarządzania wymaga uzyskania zezwolenia Ministra Kultury.

• Nie tylko opłaty

Organizacje zbiorowego zarządzania realizują trzy grupy funkcji.

Funkcja ochronna polega na monitorowaniu naruszeń autorskich praw majątkowych podmiotów reprezentowanych przez organizację i interweniowaniu w przypadkach ich stwierdzenia, z dochodzeniem roszczeń na drodze sądowej włącznie.

Funkcja inkasa wynagrodzeń zbiorowych polega na poborze od podmiotów zobowiązanych należnych określonym grupom uprawnionych wynagrodzeń określonych przez ustawę jako opłaty (np. opłaty reprograficzne) i ich dalszym podziale.

Funkcja aktywnego uczestnictwa w obrocie prawami autorskimi sprowadza się do udzielania przez organizację na rzecz podmiotów przez nią reprezentowanych podmiotom trzecim licencji niewyłącznych na korzystanie z utworów. Funkcja ta obejmuje również inkasowanie wynagrodzeń należnych uprawnionym tam, gdzie ustawa wymaga dla korzystania z utworu jedynie zapłaty wynagrodzenia na rzecz uprawnionego (licencje ustawowe).

• Legitymizacja organizacji

Niektóre działania organizacji zbiorowego zarządzania mogą być realizowane bez konieczności zawierania z uprawnionymi jakichkolwiek umów czy porozumień. W takich przypadkach podstawą prawną dla działań organizacji są wprost przepisy prawa. Dotyczy to na przykład poboru opłat i ich podziału na uprawnionych nie reprezentowanych przez żadną organizację zbiorowego zarządzania.

Generalnie jednak żadna z organizacji zbiorowego zarządzania nie może funkcjonować w oderwaniu od środowiska, na rzecz którego ma statutowy obowiązek działać.

Podstawą działań organizacji zbiorowego zarządzania w ramach funkcji ochronnej i funkcji aktywnego uczestnictwa w obrocie zawsze jest fakt posiadania przez organizację pakietu praw powierzonych w zbiorowy zarząd przez samych uprawnionych to jest swoistego upoważnienia wydawców do działania na ich rzecz

Stowarzyszenie Autorów i Wydawców COPYRIGHT POLSKA przyjęło elastyczny model kontraktowego przyjmowania praw autorskich w zbiorowy zarząd. Model który w sposób jak najmniej uciążliwy ingeruje w sferę uprawnień autorskoprawnych wydawców.

• Dlaczego warto powierzyć prawa w zarząd

Po pierwsze ochrona – dochodzenie roszczeń z tytułu naruszenia autorskich praw majątkowych, przez stosującą tabele wynagrodzeń organizację zbiorowego zarządzania jest niejednokrotnie szybsze i skuteczniejsze niż ich dochodzenie we własnym imieniu.

Po drugie usprawnienie obrotu – zmieniająca się rzeczywistość gospodarcza, a zwłaszcza pojawiające się nowe, masowe formy korzystania z utworów sprawiają, że powstaje potrzeba stworzenia prostego, dostępnego i obejmującego szeroki katalog utworów systemu licencjonowania. Instrumentu wygodnego dla użytkowników oraz zabezpieczającego interesy posiadaczy praw poprzez zapewnienie godziwego wynagrodzenia i eliminowanie „szarej strefy” funkcjonującej w oparciu o naruszenie praw. Systemy takie tworzą organizacje zbiorowego zarządzania.

Po trzecie bezpieczeństwo – organizacje zbiorowego zarządzania we wszystkich aspektach ich działalności są na bieżąco kontrolowane, nie tylko w ramach kontroli wewnętrznej i kontraktowej podmiotów powierzających prawa ale także przez Ministra Kultury, który występuje jako organ nadzoru.